⚡ Transformatör Nedir?
Transformatör, elektrik enerjisinin gerilim (voltaj) seviyesini artırmak veya azaltmak için kullanılan, sabit bir konumda çalışan elektromanyetik bir cihazdır.
Sadece alternatif akım (AC) ile çalışır. Doğru akımda (DC) işe yaramaz.
⚙️ Transformatörün Temel Yapısı
Bir transformatör üç ana bölümden oluşur:
- Primer (Birincil) Bobin – Elektrik enerjisinin girdiği sargı
- Sekonder (İkincil) Bobin – Elektrik enerjisinin çıktığı sargı
- Manyetik Nüve (Çekirdek) – Bobinler arasında manyetik akının dolaştığı demir yapı
🔁 Nasıl Çalışır?
1. Alternatif Akım ve Manyetik Alan
- Primer bobine AC verildiğinde, bu sargı boyunca değişken bir manyetik alan oluşur.
- Bu manyetik alan, çekirdek aracılığıyla sekonder bobine iletilir.
2. Manyetik İndüksiyon
- Sekonder bobin, bu değişken manyetik alana maruz kaldığında, manyetik indüksiyon sonucu içinde gerilim (voltaj) oluşur.
- Yani elektrik bir telden diğerine doğrudan temas olmadan aktarılır.
3. Gerilim Değişimi
- Primer ve sekonder bobin sayısı farklıysa, çıkan gerilim değişir.
- Bu değişim oranı, bobin sarım sayısına bağlıdır:
📐 Gerilim Oranı Formülü: VsVp=NsNp\frac{V_s}{V_p} = \frac{N_s}{N_p}VpVs=NpNs
Güç Korunumu:
Vp × Ip = Vs × Is
Bu formül, ideal bir transformatörde giriş gücünün çıkış gücüne eşit olduğunu belirtir.
- Ip: Primer (giriş) akımı
- Is: Sekonder (çıkış) akımı
Gerilim Oranı Formülü:
Vs / Vp = Ns / Np
Burada:
- Vs: Sekonder (çıkış) gerilimi
- Vp: Primer (giriş) gerilimi
- Ns: Sekonder sargı sayısı
- Np: Primer sargı sayısı
- VsV_sVs: Sekonder gerilim
- VpV_pVp: Primer gerilim
- NsN_sNs: Sekonder bobin sarım sayısı
- NpN_pNp: Primer bobin sarım sayısı
📈 Transformatör Çeşitleri
| Tür | Özellik | Kullanım Alanı |
|---|---|---|
| Yükseltici Transformatör | Gerilimi artırır | Elektrik santrallerinde |
| Düşürücü Transformatör | Gerilimi düşürür | Evler, fabrikalar |
| Oto Transformatör | Tek bobinlidir | Motorlar, regülatörler |
| Dağıtım Transformatörü | Son kullanıcıya enerji dağıtır | Mahalle trafoları |
🔋 Transformatör Neden Gereklidir?
- Elektrik uzun mesafelerde yüksek gerilimle, düşük akımda iletilir → enerji kaybı azalır.
- Ancak ev ve cihazlar için bu gerilim çok fazladır → düşürülmelidir.
- İşte bu noktada transformatörler devreye girer.
🧲 Neden DC İle Çalışmaz?
Çünkü doğru akım sabittir ve değişen bir manyetik alan oluşturmaz.
Transformatör çalışması için sürekli dalgalanan bir akı gerekir. Bu sadece AC akımda mümkündür.
🧠 Özetle
- Transformatör, manyetik indüksiyon yoluyla çalışır.
- Temas olmadan enerji aktarır.
- Elektrik iletiminde hayati rol oynar.
- Gerilim dengesini sağlayarak cihazların zarar görmesini engeller.
🔍 Bu Yazının Faydalı Olabileceği Google Aramaları:
- Transformatör nedir, nasıl çalışır
- Transformatör neden AC ile çalışır
- Gerilim nasıl düşürülür
- Primer ve sekonder bobin ne işe yarar
- Transformatör çeşitleri ve kullanım alanları
